Trong thời đại số hóa, dữ liệu cá nhân như tên, email, số điện thoại, thông tin tài chính và lịch sử duyệt web đang được thu thập bởi các ứng dụng, mạng xã hội và website thương mại điện tử. Theo báo cáo của Secureframe, chi phí toàn cầu của tội phạm mạng dự kiến đạt 10,5 nghìn tỷ USD vào năm 2025, với một vụ rò rỉ dữ liệu trung bình tốn 4,88 triệu USD. Điều này cho thấy dữ liệu cá nhân là “miếng mồi” hấp dẫn cho hacker. Một ví dụ thực tế là vụ rò rỉ dữ liệu tại Yale New Haven Health System năm 2025, ảnh hưởng đến 5,6 triệu bệnh nhân. Vì vậy, bảo vệ dữ liệu cá nhân không chỉ cần thiết cho người học IT mà còn cho tất cả mọi người.

Các mối đe dọa chính đối với dữ liệu cá nhân

Để bảo vệ dữ liệu, trước tiên cần hiểu các mối đe dọa phổ biến trong năm 2025:

1. Phishing: Đây là chiêu lừa đảo qua email hoặc tin nhắn giả mạo, nhằm lôi kéo bạn nhập thông tin nhạy cảm như mật khẩu hoặc số thẻ tín dụng. GetAstra cho biết phishing chiếm 22% các vụ rò rỉ dữ liệu. Ví dụ, một email giả danh ngân hàng có thể đánh cắp thông tin đăng nhập của bạn.
2. Ransomware: Phần mềm độc hại này mã hóa dữ liệu và đòi tiền chuộc. Theo Verizon 2025 DBIR, 44% vụ rò rỉ dữ liệu liên quan đến ransomware. Ở Anh, 1% doanh nghiệp bị tấn công ransomware, tăng gấp đôi so với năm 2024.
3. Rò rỉ từ bên thứ ba: Dữ liệu bị lộ qua các nhà cung cấp dịch vụ. Chẳng hạn, vụ rò rỉ tại Blue Shield of California ảnh hưởng đến 4,7 triệu bệnh nhân do lỗi từ đối tác.
4. Mật khẩu yếu: 88% vụ rò rỉ liên quan đến mật khẩu dễ đoán hoặc tái sử dụng, giúp hacker dễ dàng xâm nhập.
5. Mạng không an toàn: Wi-Fi công cộng tại quán cà phê hay sân bay có thể bị hacker chặn dữ liệu nếu không được mã hóa.

Các mối đe dọa này cho thấy tội phạm mạng ngày càng tinh vi, kết hợp công nghệ và tâm lý để tấn công người dùng.

Biện pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân

Dưới đây là các bước thực tế để bảo vệ dữ liệu, dễ áp dụng cho mọi đối tượng:

1. Dùng mật khẩu mạnh: Mật khẩu nên dài ít nhất 12 ký tự, kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt (ví dụ: P@ssw0rd2025!). Không dùng lại mật khẩu cũ.
2. Kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA): Thêm một lớp bảo vệ bằng mã xác nhận khi đăng nhập.
3. Cập nhật phần mềm: Vá lỗ hổng bảo mật bằng cách cập nhật hệ điều hành, trình duyệt và ứng dụng thường xuyên.
4. Cẩn thận với email: Không nhấp vào liên kết hoặc tải tệp từ nguồn không rõ. Kiểm tra danh tính người gửi trước.
5. Dùng VPN: Khi kết nối Wi-Fi công cộng, sử dụng VPN như NordVPN để mã hóa dữ liệu, ngăn hacker chặn thông tin.
6. Hạn chế chia sẻ: Không đăng thông tin nhạy cảm như địa chỉ, số điện thoại lên mạng xã hội. Điều chỉnh cài đặt quyền riêng tư.
7. Sao lưu dữ liệu: Lưu dữ liệu quan trọng vào ổ cứng ngoài hoặc dịch vụ đám mây an toàn như Google Drive với mã hóa.
8. Nâng cao nhận thức: Tìm hiểu về các mối đe dọa và chia sẻ với người thân để tránh lừa đảo.

Những biện pháp này không cần kiến thức kỹ thuật sâu nhưng rất hiệu quả. Kết hợp chúng tạo ra một “tường rào” bảo vệ vững chắc.

Công cụ hỗ trợ bảo vệ dữ liệu

Dưới đây là các công cụ hữu ích:

• Quản lý mật khẩu: LastPass, 1Password.
• Xác thực 2FA: Google Authenticator, Authy.
• Chống virus: Norton, Malwarebytes.
• VPN: NordVPN, ExpressVPN.
• Mã hóa: VeraCrypt.

Các công cụ này dễ sử dụng ngay cả với người mới. Chẳng hạn, LastPass tự tạo mật khẩu mạnh, còn NordVPN bảo vệ kết nối chỉ bằng một cú nhấp chuột.

Khung pháp lý bảo vệ dữ liệu

Các quy định như GDPR (EU) và CCPA (California) cho bạn quyền kiểm soát dữ liệu, như yêu cầu xóa hoặc sửa thông tin. Tuy nhiên, các vụ rò rỉ vẫn xảy ra, nên bạn cần chủ động tự bảo vệ. Luật pháp hỗ trợ nhưng không thay thế được ý thức cá nhân. Kết hợp cả hai là cách tốt nhất để giữ an toàn.